Skarby drewnianej architektury sakralnej – odsłona XX

Haczów

Stary kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła. Największy gotycki drewniany kościół w Europie z II poł. XV w. Jeden z kościołów UNESCO na Podkarpaciu.

Kościół należy do najstarszych i największych gotyckich kościołów drewnianych konstrukcji zrębowej w Europie. Wyniki badań dendrochronologicznych pozwoliły wskazać czas budowy świątyni na przełom lat 50. i 60. XV w. W 1955 r. odkryte zostały gotyckie polichromie na stropie, co zainteresowało naukowców z całej Polski.

Kościół składa się z prezbiterium na rzucie wydłużonego prostokąta o trójbocznym zamknięciu od wschodu, z przylegającą od północy zakrystią oraz szerszej nawy wzniesionej na rzucie zbliżonym do kwadratu. Od północy przylega do nawy XVIII-wieczna kaplica Matki Bożej Bolesnej na rzucie prostokąta oraz skarbczyk usytuowany pomiędzy kaplicą i zakrystią. Trójdzielna bryła kościoła składa się z równych wysokością prezbiterium i korpusu nawowego, nakrytych jednokalenicowym, dwuspadowym dachem oraz z wieży. Na kalenicy dachu ośmioboczna XVII-wieczna wieżyczka na sygnaturkę. Partie nawy ponad zaskrzynieniami nakryte są dachami pulpitowymi. Budowla jest konstrukcji zrębowej, na kamiennym podmurowaniu. Zachował się pierwotny więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowy system nakrycia budowli. Więźba dachowa jest storczykowa ze wzdłużnym usztywnieniem, a jej elementy konstrukcyjne opatrzone są średniowiecznymi ciesielskimi znakami montażowymi. W południowej ścianie nawy zachował się otwór drzwiowy zamknięty ostrołukowo z drzwiami z ozdobnymi gotyckimi okuciami. Wnętrze kościoła nakryte jest stropem płaskim, w nawie z zaskrzynieniami wspartymi na słupach, w prezbiterium z fasetą. Ściana tęczowa ma prostokątny wykrój. Najstarsze elementy polichromii to fragmentarycznie zachowane zacheuszki, czyli krzyże konsekracyjne, z XV w. Ściany nawy i prezbiterium dekorowane są gotyckimi polichromiami figuralnymi i ornamentalnymi z 1494 r. Pierwotnie gotyckie malowidła występowały także na stropie kościoła. Do dzisiaj przetrwało jedynie jedenaście desek stropowych z fragmentami malowideł średniowiecznych. Na północnej ścianie prezbiterium przedstawiony jest wielokwaterowy cykl Męki Pańskiej, na ścianie południowej m.in. sceny: zabójstwa św. Stanisława, koronacji NMP, wizerunek św. Michała Archanioła. W nawie przedstawienia świętych i sceny z Genesis. Na stropie prezbiterium oraz częściowo na ścianach nawy widoczna jest też polichromia z XIX w. nawiązująca do tradycji barokowej dekoracji, a w kaplicy Matki Bożej Bolesnej polichromia w typie architektonicznej dekoracji rokokowej. Obecnie w kościele eksponowana jest znaczna część dawnego wyposażenia, m.in.: późnogotycka rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, XVI-wieczna kamienna chrzcielnica z drewnianą barokową pokrywą, ołtarz Chrystusa Miłosiernego z XVII w. z kopią gotyckiej Piety w kaplicy bocznej (oryginał z ok. 1400 r. przechowywany jest w murowanym kościele obok), XVIII-wieczne ołtarze boczne, ambona, prospekt organowy.

Na terenie placu kościelnego znajduje się także zabytkowy drewniany spichlerzyk.


https://sad.podkarpackie.travel/