Skarby drewnianej architektury sakralnej – odsłona XLI

Chyrzyna

Cerkiew pw. św. Szymona Słupnika w Chyrzynie zbudowana około połowy XVIII w.

Usytuowanie cerkwi greckokatolickiej pw. św. Szymona Słupnika to skraj wyludnionej wsi Chyrzynka na północno-wschodnim stoku wysokiego wzgórza.

Ta drewniana, trójdzielna, konstrukcji zrębowej świątynia została zbudowana około połowy XVIII w. Fundatorem tej orientowanej cerkwi był hrabia Adam Starzeński, ówczesny właściciel klucza krzywieckiego.

Podwalina tego zabytkowego obiektu zwęgłowana jest na obłap, ułożona na podmurówce z łamanego kamienia. Z drewna iglastego są belki zrębu ścian, łączone w narożach na jaskółczy ogon z wewnętrznym czopem. Zewnętrzne ściany pierwotnie były kryte gontem. Cerkiew przykrywa dach kalenicowy, kryty blachą. Nad nią górują baniaste kopuły z pseudolatarniami i żelaznymi krzyżami.

Zabytek ma szerszą kwadratową nawę główną i prostokątny przedsionek. W zachodniej części nawy znajduje się chór muzyczny wsparty na słupach z ażurową balustradą. Prezbiterium jest zamknięte trójbocznie. Pomiędzy nawą a prezbiterium znajduje się pełna zrębowa przegroda ikonostasowa. To świadczyć może o wieku świątyni, bowiem takie rozwiązania architektoniczne spotkać można w najstarszych cerkwiach drewnianych w Polsce z XVI i XVII w., np. w Radrużu i Gorajcu. Przegroda ma trzy wejścia zamknięte półkoliście, z węgarami po bokach: centralne carskie wrota i dwoje bocznych wrót diakońskich. Na ścianach i płaskich drewnianych stropach zachowała się polichromia w postaci dużych obrazów figuralnych, są to: Chrzest Chrystusa w Jordanie, Pokłon Trzech Króli, wizerunek Boga Ojca, scena Zmartwychwstania w otoczeniu postaci czterech Ewangelistów. Wymienione obrazy wpisane są w ozdobnie obramione pola. Pod wymienionym Chrztem Chrystusa widnieje w języku ukraińskim sygnatura autora polichromii Andrzeja Demkowycza i data 1911 r. Obok znajduje się murowana dzwonnica (bez dzwonów) w formie dwóch arkadowych przęseł przykrytych czterospadowym dachem.