Skarby drewnianej architektury sakralnej – odsłona IV

Świątkowa Mała

Dawna greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Michała Archanioła, obecnie rzymskokatolicki kościół filialny z 1762 r.

Tutejsza świątynia jest dawną łemkowską cerkwią greckokatolicką pw. Michała Archanioła z 1762 r. Obecnie pełni funkcję filialnego kościoła rzymskokatolickiego parafii w Desznicy.

Cerkiew w Świątkowej Małej istniała już w 1581 r. jako świątynia filialna parafii prawosławnej w Grabiu. W 1762 r. wzniesiono nową cerkiew filialną parafii w Rozstajnem. Po 1860 r. weszła ona w skład parafii w Świątkowej Wielkiej. W 1927 r. w czasie rekonfesji na prawosławie, czyli tzw. schizmy tylawskiej, mieszkańcy Świątkowej Małej przyjęli prawosławie. Świątynia pozostała jednak własnością kościoła katolickiego obrządku greckokatolickiego, zatem wierni nie mogli do niej uczęszczać. Postanowili zatem chodzić do czasowni. w Świątkowej Wielkiej. W latach 50. XX w. cerkiew przejęli katolicy obrządku rzymskiego, osadnicy z okolic Nowego Targu. Po 1956 r. z wysiedlenia zaczęli wracać nieliczni Łemkowie.

Świątynia jest konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna, przed narteksem stoi wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z niewielką kruchtą. Nad izbicą dach namiotowy, z pozorną wieżyczką sygnaturkową. Nad nawą i prezbiterium dachy brogowe, łamane, również z pozornymi wieżyczkami sygnaturkowymi. Nad narteksem dach dwuspadowy. Dachy pokryte są gontem, zaś hełm wieży blachą. Wnętrza nawy i prezbiterium wieńczą kopuły zrębowe. W narteksie i przedsionku stropy płaskie.

Świątynię wyposażono w elementy, które ocalały ze zniszczonej świątyni w Rozstajnem. Zachował się częściowo rozkradziony ikonostas barokowy z rokokowymi elementami. W latach 70. XX w. skradziono carskie wrota i diakońskie wrota oraz ikony z rzędu prazdników i proroków. Na ścianach bocznych cerkwi wiszą jeszcze inne ikony cerkiewne z XVI i XVII w. W miejscu carskich wrót wstawiony został obraz Chrystusa Nauczającego. Wyjątkowo interesująca jest duża ikona Sądu Ostatecznego z 1653 r.


https://sad.podkarpackie.travel/