Skarby drewnianej architektury sakralnej – odsłona XIX

MBL Sanok – Ropki

Cerkiew p.w. Narodzenia Bogurodzicy z 1801 r. pochodzi z miejscowości Ropki (pow. gorlicki).

Cerkiew p.w. Narodzenia Bogurodzicy z 1801 r. pochodzi z miejscowości Ropki (pow. gorlicki) i reprezentuje charakterystyczny dla całej zachodniej Łemkowszczyzny typ cerkwi z widocznymi wpływami budownictwa kościelnego. Po przeniesieniu na teren Parku Etnograficznego Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, czekała na złożenie i konserwację przez blisko 20 lat. Pierwotnie służyła jako cerkiew filialna lokalnej społeczności wyznania greckokatolickiego. Jest to orientowana, drewniana budowla o konstrukcji zrębowej, wykonana z kantówki jodłowej obitej gontem, postawiona na kamiennej podmurówce. W układzie architektoniczno-przestrzennym składa się z trzech części: najszerszej nawy oraz dwóch znacznie mniejszych, ujmujących ją z dwóch stron pomieszczeń: od wschodu – sanktuarium, a od zachodu – przednawia, w którym nadwieszona jest galeria chóru muzycznego. Nawa i część ołtarzowa nakryte są oddzielnie uskokowymi sklepieniami zrębowymi, które wyprowadzono ze ścian. Nad płaskim stropem przednawia wznosi się wysoka wieża o szkieletowej konstrukcji z izbicą. Nachylone ku sobie ściany wieży kryte są gontem, a izbica deskami, które pomalowano na niebiesko (z białymi podziałami) – w górnej partii izbicy, na każdej ze ścian, namalowano tarczę zegara. Wieżę w części dolnej poszerzono dodając z trzech stron pulpitowy daszek, przez co powstał niewielki przedsionek. W bryle zewnętrznej cerkiew zwraca uwagę stopniowaniem wysokości gontowych dachów. Sanktuarium i nawę nakrywają oddzielne, brogowe dachy („wierchy”) z charakterystycznymi uskokami, ozdobione barwnie polichromowanym fryzem arkadkowym. Wszystkie dachy posiadają baniaste, kryte gontem kopuły (hełmy) z tzw. pozornymi latarniami, zwieńczone niewielkimi (pokrytymi blachą miedzianą) kopułkami, nad którymi górują żelazne krzyże. Cerkiew otacza drewniane ogrodzenie z dwukondygnacyjną dzwonnicą nadbramną o konstrukcji słupowo-ramowej z 1904 r. W obrębie ogrodzenia zrekonstruowano fragment cmentarza przycerkiewnego, a w przejściu dzwonnicy ustawiono okazały, bogato zdobiony dzwon, odkopany w 2006 r. na terenie łemkowskiej wsi Balnica k. Komańczy. Po postawieniu cerkwi w sektorze łemkowskim (lata 1996–2001), rozpoczął się skomplikowany i pracochłonny proces konserwacji oryginalnego, przeniesionego wraz z obiektem, ikonostasu oraz polichromii ściennej z 1891 roku autorstwa Antoniego, Michała i Zygmunta Bogdańskich z Jaślisk. Malowidła te, będące znakomitym przykładem sztuki lokalnych malarzy, umiejętnie łączących tradycje dwóch funkcjonujących na terenie Podkarpacia Kościołów – wschodniego i zachodniego, zachowały się w bardzo złym stanie technicznym. W wyniku przeprowadzonej kompleksowej konserwacji polichromii, która szczelnie pokrywała ściany i stropy wszystkich pomieszczeń oraz elementy konstrukcyjne cerkwi (lata 2002–2006), przywrócono jej pierwotne wartości artystyczne wraz z uzupełnieniem zniszczonych partii. W trakcie prac renowacyjnych ujawniono także podpisy malarzy, którzy sygnowali swoje dzieło na belkach zrębu w przedsionku. Program ikonograficzny tej figuralno-ornamentacyjnej polichromii, utrzymanej w stylu klasycystycznym i wyróżniającej się iluzjonistycznymi podziałami architektonicznymi, odpowiada symbolice układu przestrzennego świątyni obrządku wschodniego. Ponad nawą, którą w teologii Kościoła wschodniego uznaje się za symbol ziemi (o czterech stronach świata z nieboskłonem), rozpięta jest kopuła wypełniona rozgwieżdżonym niebem oraz przedstawieniem Trójcy Świętej. Na stropie przednawia namalowano scenę Zwiastowania Marii przez Archanioła Gabriela, czyli wyrażono ideę Wcielenia Boga – tak jak Chrystus w tym momencie stał się człowiekiem i rozpoczął misję odkupienia ludzkości, tak wierni każdorazowo przekraczając próg przednawia świątyni i kierując się ku nawie, rozpoczynają swój współudział w uczestnictwie bezkrwawej Ofiary Chrystusa, wypełnianej w odprawianej liturgii eucharystycznej. Z kolei w kopule sanktuarium, dokładnie ponad ołtarzem, unosi się gołębica Ducha Świętego, której obecność odnieść należy bezpośrednio do punktu kulminacyjnego Eucharystii, tj. przemiany Chleba i Wina w Ciało i Krew Chrystusa, dokonującej się właśnie poprzez moc działania Ducha Świętego.

http://skansen.mblsanok.pl