Skarby drewnianej architektury sakralnej – odsłona XVI

Brzeziny

Kościół parafialny pw. św. Mikołaja z II poł. XV w.

Kościół parafialny pw. św. Mikołaja wzniesiony został najprawdopodobniej w II poł. XV w. Kościół wzmiankowany był w 1470 r.

Kościół jest orientowany, o konstrukcji zrębowej, na dębowej podwalinie. Do prezbiterium od północy i południa przylegają zakrystia i składzik na rzutach prostokątów. Prezbiterium i nawa nakryte są dachem dwuspadowym, jednokalenicowym, z sześcioboczną wieżyczką na sygnaturkę. Nad prezbiterium i częściowo nad nawą zachowała się więźba dachowa w typie storczykowym z wzdłużnym usztywnieniem.

Zgodnie ze średniowieczną tradycją otwory okienne znajdowały się jedynie od strony południowej (poza jednym oknem o ostrołukowym wykroju we wschodniej ścianie prezbiterium), a do kościoła prowadziły dwa wejścia – od zachodu i południa. W czasach nowożytnych budowla otoczona została sobotami, wzniesiono wieżyczkę na sygnaturkę i wolnostojącą wieżę-dzwonnicę. Kościół został gruntownie przebudowany w latach 1772–1777. W 1933 r. kościół rozbudowano, prezbiterium i nawę rozsunięto, wbudowując pomiędzy nimi transept. Nawa obudowana została szerokim podcieniem, ściany z zewnątrz oszalowano.

Wnętrze nakryte jest stropem płaskim, w nawie z zaskrzynieniami na trzech parach kolumn. W nawie zachowały się fragmenty malowanych krzyży konsekracyjnych tzw. zacheuszy z ok. 1500 r. Bogata późnorenesansowa figuralno-ornamentalna dekoracja malarska pokrywa ściany i strop prezbiterium oraz ściany nawy. Do najcenniejszych elementów wyposażenia kościoła należą: kamienna chrzcielnica z 1497 r., płaskorzeźba ze sceną Opłakiwania Chrystusa z XVI w., barokowy prospekt organowy z XVII w., późnobarokowy ołtarz główny z 1700 r., ołtarze boczne z lat 1774–1777, ambona z 1768 r.

Na zachodniej ścianie nawy, nad chórem, zachowały się wizerunki chłopskich fundatorów wraz z ich imionami.

W 2001 r. podczas prac przy jednym z ołtarzy bocznych odnaleziono zawiniętą kartkę z prośbą snycerza Tomasza Szalickiego o „Westchnienie do Najświętszej Maryi Panny zmówienie Pozdrowienia Anielskiego z dusze moje z dnia 17 kwietnia 1772 r.”.

Przy kościele znajduje się XVII-wieczna wolnostojąca dzwonnica konstrukcji słupowo-ramowej zwieńczona izbicą i ostrosłupowym hełmem.


https://sad.podkarpackie.travel/